تالاب لیپار در چابهار تالابی منحصر به فرد
همیشه وقتی اسم دریا و دریاچه را می‌شنویم، ناخودآگاه به یاد رنگ آبی و فیروزه‌ای می‌افتیم. این قضیه راجع‌به تالاب‌ها هم صدق می‌کند و رنگ سبز و آبی جزو ویژگی‌های مشترک تمامی تالاب‌ها در تمامی جهان است. اما این بار قضیه کمی متفاوت است و می‌خواهیم به بررسی و تماشای صورتی‌ترین تالاب دنیا بنشینیم که فاصله چندان دوری از ما ندارند و خانه‌اش در قلب ایران یعنی چابهار است. با ما در الی گشت همراه باشید تا قصه این تالاب بهاری را برایتان تعریف کنیم.
دریاچه لیپار چیست و کجاست؟
دریاچه لیپار یا تالاب لیپار تنها تالاب صورتی ایران است که دلیل نام‌گذاری آن هم به دلیل قرار گرفتن این تالاب در دشتی به نام لیپار می‌باشد. در زبان بلوچی محل تلاقی آب رودخانه و آب دریا را لیپار می‌گویند. این تالاب آب شور، در واقع نوعی دشت آبرفتی وسیع با مساحت حدودی ۱۴ کیلومتر است.
دشت لیپار بر اثر بارندگی‌ها، سیلاب‌های منطقه و تحت تاثیر دریا ایجاد شده و وجود سازه‌های مصنوعی مثل جاده ساحلی گردشگری چابهار به گواتر روی ساختار کنونی آن اثرگذار بوده است. تالاب لیپار هم جزو جاذبه‌های گردشگری این دشت است و میزان پرآب یا کم‌آب بودن آن به میزان بارش باران‌های موسمی در سیستان و بلوچستان بستگی دارد.
این دریاچه بهاری رنگ صورتی خود را به خاطر وجود پلانکتون‌های گیاهی و فعل و انفعالاتی که در طبیعت بکر آن منطقه صورت می‌گیرد به‌دست آورده است. وجود حدود ۹۰ درصد از پلانکتون‌های گیاهی، ازدیاد مواد آلی و معدنی که از طریق رودخانه‌ها به دریاچه منتقل می‌شود و جریان‌های دریایی فصلی مونسون، همه و همه دلیلی شده‌اند تا این دریاچه با رنگ چشم‌نواز خود تبدیل به عروس بهاری چابهار شود و بر زیبایی دشت لیپار بیافزاید.
*** نکته قابل توجه این است که این پلانکتون‌ها از اواخر خرداد تا اواسط شهریور به بیشترین حد خود می‌رسند و زیبایی بی‌حد و مرز به دریاچه لیپار می‌بخشند.
چه زمانی به دیدار تالاب صورتی بیاییم؟
به طور معمول در ماه‌های بهمن، اسفند، فروردین، شهریور و مهر تالاب لیپار به رویایی‌ترین حالت خود می‌رسد و رنگ صورتی آن به وضوح قابل رویت است. توجه داشته باشید که در فصل تابستان آب دریاچه به خاطر آب‌وهوای گرم منطقه کاهش پیدا می‌کند و زمان مناسبی برای بازدید از تالاب لیپار نیست.
این تالاب در سال‌هایی که بارش باران فراوان باشد، در بهترین حالت ممکن نهایتا به مدت سه الی چهار ماه آب دارد. بنابراین بهترین زمان بازدید از این جاذبه گردشگری سیستان و بلوچستان، زمانی است که دریاچه آب کافی داشته باشد و هم‌زمان در صورتی‌ترین حالت خود قرار داشته باشد که با توجه به این شرایط بهترین زمان بازدید تالاب لیپار چابهار از اواسط زمستان تا اواسط فصل بهار است.
زندگی موجودات زنده در تالاب لیپار
تالاب لیپار چابهار خانه موجودات بسیاری است و طیف گسترده‌ای از موجودات زنده در داخل و خارج دریاچه صورتی خانه دارند. البته این موجودات خیلی قابل رویت نیستند و باید خوش شانس باشید تا بتوانید تعدادی از آن‌ها را در مدت کوتاهی که از تالاب بازدید می‌کنید، ببینید. اگرچه ممکن است گونه‌های گیاهی و جانوری داخل دریاچه به چشم دیده نشوند، ولیکن این موضوع چیزی از جذابیت تالاب صورتی چابهار کم نخواهد کرد.
- تست
- تست
- تست
این جاذبه طبیعی بکر در دورانی که آب کافی و شرایط مساعد داشته باشد، فضای مناسبی برای سفر زمستانی پرندگان مهاجر آب‌های شور و شیرین از جمله فلامینگوها، پلیکان‌ها، مرغابی‌ها، چنگر و دیگر اقسام پرندگان مهاجر است. حضور این پرندگان در لیپار دائمی نیست و پس از گذشتن از فصل زمستان، هر کدام آن‌ها به سرزمین‌های خود بر‌خواهند گشت. ولیکن با این وجود، بازدید از تالاب لیپار همچنان فرصت خوبی برای تجربه دیدار با پرندگان مهاجر است. در رابطه با سایر گونه‌های جانوری نیز باید به اطلاع برسانیم که به دلیل وجود زمین‌های کشاورزی و روستاها در اطراف تالاب، امکان وجود و زندگی جانوران گوناگون در نزدیکی تالاب وجود ندارد.
طبق آمار اعلام شده حدود ۹۳ گونه پلانکتون گیاهی، ۳۱ گروه پلانکتون جانوری، ۶۴ گونه از انواع نرم‌تنان، ۸۵ گونه ماهی، ۲۴ گونه از سخت‌پوستان، ۱۴ گونه مایو بنتوز و ۴۶ گونه مختلف از انواع جلبک در این تالاب شناسایی شده است که نشان‌دهنده زیست‌بوم متنوع و غنی این دریاچه است.
پوشش گیاهی تالاب لیپار در چابهار
پوشش گیاهی در منطقه چابهار کمی متفاوت است و به دلیل آب و هوای کویری این منطقه پوشش گیاهی تالاب لیپار نیز متشکل از گیاهان کویری مانند بوته‌ها و درختچه‌های گز، چش، کهور، نی، بلوط و حرا است که با تبخیر آب در دوره‌های مختلفی در طی سال از آب خارج می‌شوند. این تالاب همچنین از نظر گونه‌های مختلف گیاهی تنوع بالایی نسبت به دیگر همتایان خود دارد. نکته حائز اهمیت در مورد این تالاب این است که تالاب صورتی چابهار به خاطر وجود گیاه پنبه وحشی در میان گردشگران و بومیان منطقه شناخته شده است و بسیاری از بومیان با برداشت این گونه گیاهی، به تهیه لحاف و بالش مشغول‌اند و جزو منابع درآمدزایی برای بومیان منطقه است.
اکوسیستم تالاب لیپار در چابهار
نحوه ی اکوسیستم تالاب در چابهار به صورت جذر و مد قرمز انجام می شود که همین خود یکی از دیدنی های سواحل جنوبی استان سیستان و بلوچستان به شمار می رود و برای بازدیدکنندگان بسیار تعجب آور است. اوج زیبایی این پدیده در دره لیپار قابل مشاهده است، جایی که به آن تالاب صورتی می‌گویند. در مورد رنگ قرمز این پدیده که محصول فعالیت پلانکتون‌ها است.
امکانات رفاهی تالاب لیپار در چابهار
اگر بخواهیم درباره امکانات رفاهی که در این منطقه توریستی وجود دارد صحبت کنیم باید بگوییم که مجتمعی در این منطقه وجود دارد که مجهز به دو سالن ویژه اردو های دانش آموزی، فضای سبز، سرویس های بهداشتی، ۶ سوئیت، آلاچیق، سکوی ویژه رصد ستارگان و دیگر امکانات تفریحی و گردشگری است. این مجتمع در زمینی به مساحت ۷ هکتار در بین کوههای مریخی (مینیاتوری) مشرف به سواحل دریای عمان ساخته شده است.
چگونه به دیدار تالاب صورتی برویم؟
ایران، استان سیستان و بلوچستان، چابهار، ۱۵ کیلومتری شرق چابهار، مسیر جاده ساحلی چابهار به گواتر، نزدیک روستای رمین.
برای رسیدن به تالاب لیپار مسیر ذکر شده در بالا را باید طی کنید. سیستان و بلوچستان یک استان بسیار پهناور و بزرگ است که جاذبه‌های گردشگری آن به‌طور کلی با بقیه نقاط کشور متفاوت است و توصیه می‌شود برای گشت و گذار در این استان و خصوصا در چابهار از لیدر‌های محلی کمک بگیرید تا هم از خطرات احتمالی و بلایای طبیعی که از وجود آن بی‌خبرید در امان باشید و هم به صنعت گردشگری منطقه کمکی کرده باشید. برای دسترسی به تالاب لیپار باید از طریق روستای رمین که در ۱۵ کیلومتری چابهار است شروع به حرکت کنید. دسترسی به روستا نیز از طریق جاده ساحلی چابهار به خلیج گواتر امکان‌پذیر است.
موقعیت جغرافیایی تالاب لیپار در چابهار
تالاب لیپار یکی از جاذبه‌های خاص طبیعت ایران است که به دلیل رنگ خاصی که دارد از سایر دریاچه‌ها و تالاب‌ها متمایز شده است. این تالاب صورتی در تنگه و دره‌ای صخره‌ای مشرف به کوه، در مسیر جاده ساحلی چابهار به گواتر در ساحل دریای عمان (۱۵ کیلومتری شرق چابهار در نزدیکی روستای رمین و در مسیر جاده ساحلی چابهار- گواتر) قرار دارد.
دلیل صورتی بودن تالاب لیپار در چابهار
همانطور که گفتیم رنگ صورتی این تالاب به دلیل وجود فراروان پلانکتون های گیاهی است که در آن وجود دارد و به رنگ قرمز دیده می شود. چیزی حدود ۹۰ درصد از پلانکتون های گیاهی در این حوزه دیده می شوند. وفور مواد آلی و معدنی ای که از طریق رودخانه و خورهای متصل به خلیج به این حوزه نیز هدایت می شوند. همین موضوع خود سبب افزایش زیاد تولیدات بیولوژیکی در بعضی از فصول می شود، به طوری که این عوامل به همراه جریانات دریایی حاصل از طوفان‌های مونسون که از ویژگی‌های منحصربه‌فرد حوزه اقیانوسی دریای عمان است، موجب افزایش بیش از حد تعداد پلانکتون‌های گیاهی در ماه‌های بعد از فصل مونسون (از اواسط خرداد تا اواسط شهریور ) می‌شود؛ این تعداد در آذرماه به حداکثر میزان خود می‌رسد.
در ماه‌های بهمن، اسفند، فروردین، شهریور و مهر شاهد پدیده جزر و مد قرمز در منطقه خلیج گواتر هستیم که عامل اصلی آن گونه نوکتیلوکا میلیاروس است که در ماه‌های بهمن، اسفند و فروردین تعداد آن به شدت افزایش می‌یابد. فرآیند «رد تاید» یا «کشند قرمز» از جمله فرآیند‌های بیولوژیکی در محیط‌های آبی است که توسط پلانکتون‌های گیاهی به وقوع می‌پیوندد و نقش عمده‌ای در زنجیره‌های غذایی و انرژی در اکوسیستم‌های آبی این منطقه دارد.
نتیجه‌گیری
سفر کردن بسیار لذت‌بخش است و افرادی که بسیار سفر می‌کنند می‌دانند که در سفر فرصت آموختن و دیدن و لمس کردن قدرت طبیعت بسیار است و روح انسان تنها با قرار گرفتن در طبیعت به آرامش خواهد رسید. بندر چابهار نیز یکی از بکر‌ترین و عجیب‌ترین مناطق کشور است که هر انسانی حداقل یک‌بار باید به تماشای آن برود و چه‌بسا که دیگر نتواند از آن دل بکند! فرصت تماشای غروب خورشید و انعکاس آن در آب‌های صورتی دریاچه لیپار معجزه‌ای است که در معدودترین دریاچه‌های جهان رخ می‌دهد و خوشبختانه ما در کشور خود از آن بهره‌مندیم.
بسیار به تمام عزیزانی که این مطلب را مطالعه کردند توصیه می‌شود که سفر به چابهار را در لیست اولویت‌های مسافرتی خود قرار دهند و از مناظر زیبا، خالص و بکر آن لذت ببرند. همچنین توصیه می‌شود در سفر به چابهار از غذاهای محلی و صنایع دستی مردم این بندر دیدن کنید و اگر تمایل داشتید شبی را در اقامتگاه‌های بوم‌گردی منطقه چابهار بگذرانید تا با فرهنگ و آداب و رسوم مردم عزیزمان در این نقطه بیشتر آشنا شوید و تجربه یک سفر خاطره‌انگیز را در زندگی خود ثبت کنید.
